Сайн байцгаана уу,
Юуны eмнe Сайнбаяр ах болон Цахим Өртeeний хамт олонд Хазара 3 оюутанг Монгол нутагт газардуулах тvvхэн арга хэмжээг сэдэн санаачилж, олон бэрхшээл саадыг даван туулан зоригтойгоор хэрэгжvvлж байгаа явдалд баяр хvргэж, eeрийн зvгээс vнэхээр баярлаж байгаагаа илэрхийлэхийг хvснэм. Мeн НТВ-н нэвтрvvлгийг хэдийгээр vзэж амжаагvй ч (бичлэг нь хэн нэгэнд байгаа гэдэгт итгэж байна) Дэлхийн Монголчуудыг дэлгэцнээ дахин амилуулж, Монгол угсаа болон vндэстэн гэдэг ойлголтыг eнeeгийн Монгол Улсын хилийн заагаар хязгаарлах ёсгvйг дахин мэдрvvлж eгсeн гэдэгт найдаж байна.
Уг цуврал нэвтрvvлэг болон энэ удаагийн оюутны тэтгэлэгт сургалт маань бидний eвeг дээдсийн тvvх, тэр дундаа 1206 оноос улбаалах Их Монгол Улсын тvvхийг зeвхeн eнгeрсeн бeгeeд тэр утгаараа алдагдсан цаг хугацааны хэлхээс гэсэн хийсвэр бeгeeд домогийн шинжтэй ойлголтоос чeлeeлж, eнгeрсeн тvvхийг eнeeдeрт амилуулсан тэмдэглэлт vйл явдал хэмээн ойлгож байна. Хэдийгээр eнeeдeр бид Чингисийн Монгол гэж тодотгол зvvж, идээний дээдээс иргэний тээврийн буудал хvртэл уг тодотголыг онцолж байгаа ч, vнэндээ эртний “Чингис” ба eнeeгийн “Монгол”ын хооронд цаг хугацаа ба орон зайн хувьд асар их ялгаа бий билээ. Чингисийн Монгол бол Дэлхийн Монгол байсан бeгeeд уг тодотгол зeвхeн бидэнд ноогдох тусгай эрх биш гэдэг ойлгомжтой буй заа. Мeн хэдийгээр найман зууныг ардаа илээсэн ч eнeeдрийн Монголчууд бидэнд, дахин дэлхийд харцаа чиглvvлсэн Монгол улсыг бvтээлцэх эрх чeлee ба боломж нээлттэй болсон билээ. Иймээс ч уг арга хэмжээ маань зeвхeн аялал амралтын зорилгоор бус оюутны тэтгэлэгт хeтeлбeр хэлбэрээр хэрэгжиж байгаа хэмээн ойлгож байна. Мeн тvvнээс гадна уг арга хэмжээг олон нийтэд сурталчилаж таниулснаар, “Монголын эрин” хэмээн тvvхэн судалгаанд нэрлэгддэг 13, 14-р зууны тvvхийг судалж мэдэх, гvнзгий нэвтрэх хvсэл эрмэлзлийг тeрvvлж, мeн тvvний ач холбогдлыг ч таниулж буй хэмээн догдолж байна.
Мeн уг сэдвээр суралцаж буйн хувьд бяцхан санал оруулах нь гэвэл, 13, 14-р зууны Их Монгол Улсын тvvхийг судална гэдэг маань хамрах газар зvйн хvрээний хувьд евроазийг тэр чигээр нь багтаадаг тул тулгуур тvvхэн материал маань Перс, Араб, Хятад, Монгол, Латин, дундад зууны Тvрк хэл болон бусад хэлийг ашигласан байдаг бeгeeд, энэ дундаас хамгийн чухал нь Монгол хэлнээс гадна Перс болон Хятад хэл билээ. Хэдийгээр Хазарчууд маань тухайн газар нутгийн аялгаар Перс хэлийг ярьдаг ч (угаас Афганистан болон Ираны аялга ондоо), уг завшааныг ашиглан Перс хэлийг МУИС-н Тvvхийн анги болон холбогдох тэнхимд заалгуулаасай гэж бодлоо. Перс хэл дээр бичигдсэн хамгийн чухал тvvхэн бичлэг болох Рашид-ад-Дин-ий “Сударын Чуулган” 2003 онд? 3 ботиор Орос хэлнээс Монгол хэлнээ орчуулагдан гарсан ч, 1310/11 оны vед бичигдэж дууссан гэгдэх Монголчуудын гарал угсаа, газар зvйн байрлал, улс тeрийн тvvх болон нийгмийн хэв шинж тeдийгvй Лалын эзэнт улсууд болон Энэтхэгчvvд, Жvдvvд, Франкчууд, Хятад, Тvрэгvvдийн тvvхийг хамарсан дэлхийн анхны нэгдсэн тvvхийн бичлэг болсон уг сударыг Перс хэлнээс Монгол хэлнээ хeврvvлэх зайлшгvй шаардлагатай билээ. Мeн сонирхуулж хэлэхэд уг сурвалжын хуулбар одоогийн Истанбул, Тэхран, Парис, Лондон, Ташкент-д хадгалагдаж байгаа бeгeeд эдгээрийн хуулбарыг Монголд мeн цуглуулах ажил ч нэн чухал нь ойлгомжтой буйзаа.
Ингээд Гулам, Захра, Мэгдад гуравтаа амжилт хvсээд уртдуухан захиагаа eндeрлeж байна.
Хvндэтгэсэн,
Л. Мандхай
Kyoto University, Faculty of Letters
Department of History of Eastern Asia
Undergraduate study
No comments:
Post a Comment