Түмнийгээ бишрүүлсэн төгөлдөр арслан

2009 оны 5 сарын 24. Япон Монгол төдийгүй дэлхий дахины сумо сонирхогчид Токио хотын Кокугикан ордонг ширтэж байлаа. Тасалбар олж авсан азтанууд ордондоо тухлан сууж байхад нэгэн хэсэг нь интэрнэтээр амьсгаа даран хүлээнэ. Монголын гурван хүчтэний хэн нь энэ удаад түрүүлэх бол хэмээн хүлээж байгаа нь тэр. Тэр дундаа Ама хэмээн бидний нэрлэж дуудаж дассан Харумафүжи хэмээх Бямбадоржийг анхныхаа түрүүг аваасай гэж бодож байсан хүн олон байсан болов уу гэж таамагласандаа Асашёрюү Хакухо их аварга нараас хүлцэл эрээд энэхүү ярилцлагаа эхэлсүү.

Ард түмний хүлээсэн анхны түрүү

- За юуны өмнө анхныхаа түрүүг авсанд баяр хүргэе.

- Баярлалаа

- Арслан болсоноосоо хойш нилээд хугацаа өнгөрлөө. Хүн болгон л хэзээ түрүүлэх бол гэж бодож байсан байх гэж бодож байна. Нэг, гурван сарын барилдаанд эхний өдрүүдэд нилээд унаа алдсан.

- Арслан гэдэг бол хэн болгоны аваад байдаг цол биш л дээ. Энэ цолондоо дасна гэж бас нилээд юм болно. Арслан болно гэдэг амьдрал тэр чигээрээ өөрчлөгдөнө гэсэн үг. Сумо сонирхогчдын харьцаанаас эхлээд эргэн тойрон, өдрийн дэглэм хүртэл өөрчлөгдөөд эхэлж байгаа юм. Миний хувьд дэвжээний нэр минь солигдсоныг хэлэх үү, нэрэндээ дасах зохицох гээд их юм байсан. Монгол хүн гэдэг нэр усандаа их хүндэтгэлтэй ханддагийг ч хэлэх үү. Амжилтгүй барилдахын хувьд бол амжилтгүй гэж хэлж болно. Харин маш сайн ойлгосон нэг юм маань сэкивакэ озэкигийн ялгаа юм. Сэкивакэ байхад 10 ялахад л тусгай шагнал авдаг байсан бол арслан тусгай шагнал авдаггүй. Түрүүлэх эс бөгөөс үзүүрлэх. Ийм л зорилго арсланд байдаг. Ганц хоёр унахад ч шүүмжлүүлнэ .

- 5 сарын тэмцээнд хоёр аваргыг унагааж түрүүллээ. Бэлтгэл ханасан байсан уу? 5 сарын барилдааныг эргэн дурсваас.

- Бэлтгэл бол би өдөр бүр хийдэг. Сайн муу гэж байхгүй, яг ханатлаа хийдэг. Харин сэтгэл зүйн тал дээр бол сайн байсан. Ээж маань үргэлж хажууд байгааг хэлэх үү. Ер нь спорт бол сэтгэл зүй их хэрэгтэй эд л дээ. Хакухо аваргад уначихаад би за энэ тэмцээн Хакухо аваргынх боллоо гэж бодсон. Аварга ямар ч хийгүй барилдаж байсан болохоор, өөрөө түрүүлнэ гэсэн итгэлээ бүр алдсан. Маргааш нь Хакухо аварга тааралдаад, “Өчигдөр хоёулаа сайхан барилдлаа шүү. Чи хөл тойгдоод тойроод байхад нуруу өвдөөд эвгүй байсан гэж хэлдэг юм. Би ч гэсэн тиймээ, сайхан үзлээ. Харин аваргаас хөл мэх ирнэ гэж бодоогүй шүү” гэж яриад салсан. Тэр өдрөө барилдах гээд сууж байтал Хакухо аварга Котоошюүд унадаг юм байна. Зүв зүгээр сууж байсан хүн чинь гэнэт хамаг бие халуу дүүгээд л, Надад түрүүлэх боломж байна гэж бодогдоод сэтгэл хөдлөөд, түгшиж догдлоод эхэлж байгаа юм. Тэгээд Асашёрюү аваргаа давсан. Асашёрюү аварга бол за за хоёр дүү маань эр бяраа үзээд хэн чадалтай нь түрүүлэг л гэж бодсон байх. Сүүлийн өдөр Котоошюүтэй барилдахад угаасаа барилдаан таардаг болохоор ялна гэдэгтээ итгэлтэй байсан. Баглуулаад эвгүй болсон яг тэр үед одоо шидэх үү, хөөгдөж яваад дэвжээний захад очоод шидэх үү, яадаг юм билээ гэж бодогдоод. Хэдхэн хормын асуудал л даа . Жүдогоор Монголд хичээллэж явсаны ашиг гарсан байх тэр үед. Халз барилдаан эхлэхэд Хакухо аваргын хэлж байсан үг толгойд орж ирж байгаа юм. Аварга бол намайг барьж авах гэх нь мэдээж. Би бол дотор нь ороод нуруунд нь ачаалал өгье гэж бодсон. Тэгээд л зүүн барьц аваад хөлийг нь тойгдож эргээд давсан даа. Аварга надтай дахиж барилдана гэж бодоогүй болохоор тэгэж ярьж байсан байх.

- Тэмцээн дуусаад аваргатай уулзсан уу?

- Уулзаагүй байгаа. Бид хоёр дахиад олон удаа барилдана. Харгүй сайхан барилдаж үзэгч олноо баярлуулах болно. Дэвжээн дээр өрсөлдөгч нар ч, дэвжээнээс буугаад л сайхан анд нөхдүүд.

- Таныг түрүүлэхэд Японд ч, Монголд ч зөвхөн бөх сонирхогчид төдийгүй хүн бүр баярлаж, бараг ардын баяр боллоо. Хүн бүрд хайрлагдаж шүтэгдэж байгаагийн нууц юу байна?

- Ер нь бөх хүн гэдэг үзэгч олноо баярлуулж, баясгаж байх ёстой гэж би боддог. Мөнгө төлж, зав зайгаа зарцуулаад ордонд ирж байгаа үзэгчид сайхан барилдаан хараад таашаал хүртэж байх нь зүйн хэрэг. Миний хувьд заавал ялах гэж барилддаггүй. Үзэгч олноо баярлуулж, бага ч гэсэн алжаалыг нь тайлж байхсан гэж хичээж зүтгэж барилддаг. Тэр маань л үзэгч, бөх сонирхогчдод хүрдэг болов уу.

- Дэмжигчдийн клуб олон биз дээ?

- Одоо л байгуулах санаатай байна. Урьд нь би дэвжээнийхээ дэмжигчдийн клубтай байхад л угаасаа намайг дэмжиж байгаатай ижил гэж бодоод хийдэггүй байсан юм. Одоо Нагоя, Осака ,Токио, Кюшю гээд байгуулж эхлэнэ.

- Энэ тэмцээнд хоёр аваргыг хаялаа. Одоо ер нь өрсөлдөгч гэвэл Асашёрюү, Хакухо аваргууд гэж хэлж болох уу?

- Бөх хүн бүдүүн өвсөнд гэгчээр басаж болохгүй. Дэвжээн дээр гарж ирж байгаа бөх болгон миний өрсөлдөгч. Сайн муу, аварга начин гэж ялгадаггүй. Бодож явдаг хамгийн гол юм маань дээр хэлсэн, үзэгч олныг баярлуулах. Өөрийн барилдаанаа хийх, унасан ч давсан ч дараа нь харамсах юмгүй барилдах л гол зорилго.

- Арслангийн өөрийн барилдаан гэхээр ?

- Би баруун зүүн аль алинаар нь золгож барилддаг. Бас цүппаридна. Хурц шийдмэг халз мөргөлдөөд шахаж гаргах. Эсвэл цүппаридах. Сумо хэдхэн хоромд дуусдаг ч энэ хугацаанд бараг бүх амьдрал урсаад өнгөрөх шиг болох үе ч бий. Өрсөлдөгчөөс ямар мэх ч ирж болох тул мэдрэмжтэй байх хэрэгтэй. Бэлтгэл сайн хийвэл бие аяндаа мэдрээд, тийм мэх хийе гэж бодоогүй байхад ч нэг мэдэхэд л хийчихсэн байх жишээтэй.

Ама-гийн атган дахь арслан цол

- Мэргэжлийн сумод орохдоо л арслан болно гэж мөрөөдөж байсан гэж сонссон юм байна.

- Тиймээ анх сумод ирж байхдаа л арслан болох юмсан гэж мөрөөддөг байлаа. Аав маань миний хүү сайхан арслан болно гэж урам хайрлаад л. Энэ мөрөөдөлдөө хүрэхийн тулд хүнээс хоёр дахин их хөдөлмөрлөж, ояката багшийхаа үгийг сайн сонсож явсныхаа ачаар хүсэл болсон цолоо авж чадсан. Арслан гэдэг үргэлж үзүүр түрүү булаацалдаж байх ёстой. Одоо энэ сайхан цолоо хамгаалж явах, хэн ч харсан жинхэнэ хүчтэй арслан шүү гэж хэлүүлэхээр хичээнээ би.

- 2008 оны 1 сард арслан цолны төлөөх анхныхаа дайралтыг хийсэн. Урд хоёр тэмцээн нь 20 ялсан байсан.

- Тэр үед арслан болно гэж ер бодоогүй. Сэтгэл зүй ч бие бялдар ч бэлэн биш байсан. Яарах хэрэг ер байхгүй. Болох юм болдогоороо л болно.